دیمر قطعه ای است که در اکثر پروژه های الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد. این وسیله در صنعت برق و روشنایی به منظور تنظیم میزان نور لامپ ها کاربرد دارد. این وسیله به صورت سری در مدار قرار میگیرد و از قابلیت کنترل ولتاژ برخوردار است. در این مقاله درباره دیمر انواع لامپ از جمله لامپ های ال ای دی و نحوه نصب آن توضیحاتی را شرح دادهایم.
دیمر چیست؟
دیمر یک مدار الکترونیکی است که روشنایی یک لامپ را تغییر میدهد. بنابراین با دیمر میتوان روشنایی یک لامپ را با تغییر شکل موج اعمالی به لامپ، کنترل کرد و شدت روشنایی خروجی آن را کاهش داد. دیمر متشکل از دو کنتاکت، یکی در ورودی فاز و دیگری در خروجی بوده و میتوان آن را روشی برای کنترل دور موتورهای الکتریکی با استفاده از کنترل ولتاژ نیز در نظر گرفت.
اگرچه دستگاههای ولتاژ متغیر برای اهداف مختلفی استفاده میشوند، اما عبارت دیمر (Dimmer) عموماً برای نشان دادن کنترل خروجی انواع مختلف لامپها از لامپ رشته ای، هالوژنها و LEDها گرفته تا اخیراً لامپهای فشرده فلوئوروسنت (CFLها) استفاده میشود. تجهیزات خاص بیشتری برای دیم (dim) کردن لامپهای فلوئوروسنت معمولی، بخار جیوه (مهتابیها)، لامپهای حالت جامد و دیگر انواع روشناییها جرقهای و کمانی مورد نیاز است.

انواع دیمر
دیمرهای مکانیکی
سادهترین نوع دیمر، دیمرهای مکانیکی هستند که اصطلاحا با یک “پیچ ولوم” بر روی آنها قابلیت کم و زیاد کردن نور را دارند. این دیمرها محبوبیت گسترده ای بین مصرفکنندگان دارد. این نوع دیمر بدون دستکاری در سیمکشی ساختمان قابل اضافه شدن به سیستم قدیمی ساختمان میباشد.

دیمرهای لمسی
دیمرهای تاچ (لمسی) قابلیت های دیمر مکانیکی را بصورت مدرن تر ارائه میدهند. البته عملکرد آن ها مانند تمامی دیمر ها است و تنها از نظر ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند و شکل مدرن تر و جدیدتری به خود گرفته است. این نوع دیمر ها بیشتر در ساختمان های لوکس و تازه ساخت مورد استفاده قرار میگیرند.

دیمرهای هوشمند
دیمرهای هوشمند از نظر ظاهری تقریبا مشابه با دیمرهای لمسی هستند، اما عملکرد آنها بسیار با یکدیگر متفاوت است. با نصب دیمرهای هوشمند، در زمان تابش نور خورشید به داخل ساختمان به صورت اتوماتیک نور لامپ کم میشود و زمانی که نور خورشید کم شود نور منبع روشنایی بیشتر میشود. این کلید ها در صرفه جویی مصرف انرژی بسیار موثر میباشند، این کلید های هوشمند دیمر را به دو صورت میتوان تنظیم نمود یا به صورت دستی میزان نور را تنظیم مینمایند و یا این که به صورت ریموت کنترل و اپلیکیشن موبایل و اینترنت میتوان کنترل نمود. گفتنی است که استفاده از کلید دیمر هوشمند کمی هزینه بردار میباشد.

نحوه کار دیمر
هنگام طراحی و اجرای پروژه های الکترونیکی که نیاز به تنظیم میزان روشنایی است از دیمر استفاده میشود. لامپ های رشته ای، هالوژنی و ال ای دی قابل کنترل با دیمر هستند.
نحوه کار دیمر بدین صورت است که با چرخش پیچ آن توانی که به لامپ فرستاده میشود تغییر میکند و میزان نور کم یا زیاد میشود. در واقع نوری که وارد لامپ می شود توسط یک تنظیم کننده که به شکل دورانی یا کشویی است، تنظیم میگردد. ظاهر دیمر مانند یک کلید معمولی با دو ترمینال خروجی است.
دیمرهایی که کاربرد خانگی دارند به صورت دستی کنترل میشوند اما دیمرهای مدرن را میتوان از راه دور و با استفاده از سیستم های دیجیتالی کنترل نمود. به منظور ارتقاء عملکرد دیمرهای مدرن آن ها را به جای استفاده از مقاومت های متغیر با استفاده از نیمه هادی ها می سازند.

نحوه نصب دیمر
1- قطع کردن برق ورودی به کلید
برای نصب کلید دیمر بایستی جریان مربوط به کلید را قطع کنید و سپس با استفاده از فازمتر مطمئن شوید که برق قطع شده است و هیچ خطری به دنبال ندارد. برای تعویض یک کلید معمولی با یک کلید دیمر میتوانید پیچهای کلید را باز کرده و کلید را از جعبه کلید خارج نمایید.
2- مطمئن شوید که جعبه کلید به اندازه کافی جا دارد
اگر تعداد زیادی سیم و لوازم در جعبه قرار گیرد ممکن است باعث ایجاد گرمای بیش از حد شود و خطر آفرین باشد. نمره سیمها با توجه به استاندارد ملی ۱.۵ میلیمتر است که باید به آن توجه کنید. اگر در ساختمان شما از سیم ضعیفتری استفاده شده آنرا تعویض نمایید.
3- اطمینان از اتصال به زمین بودن جعبه کلیدهای فلزی
معمولا دیمرهای جدیدی که تولید میشوند اتصال به زمین هستند و آن را با سیم یا پیچ زرد و سبز مشخص کردهاند. سیم زمینی که در جعبه است را به این اتصال متصل کنید و پس از آن کلید دیمر را متصل کنید.
اما ممکن است جعبه فلزی باشد و مجهز به اتصال به زمین نباشد. در این صورت هم میتوانید کلید دیمر را نصب کنید اما به این نکته توجه کنید که هیچ بخش فلزی از کلید دیمر نباید در دسترس باشد تا ایمنی کاربر حفظ شود.
4- نصب کلید دیمر
پیچهای ترمینال دیمر را باز نمایید، برخی از دیمرها سیم فاز ورودی را با علامت L نمایش میدهند. اما سیم فاز لامپ نشانه یا حرف خاصی ندارد. طریقه بستن کلید دیمر دقیقاً شبیه کلید یک پل است. یعنی بصورت سری در مسیر سیم فاز قرار میگیرد. به این صورت که یک رشته سیم فاز وارد یکی از ترمینال های پشت دیمر میشود و آنگاه یک رشته سیم فاز به عنوان خروجی، از ترمینال دیگر پشت دیمر به لامپ یا مصرف کننده میرود. سیم نول هم بدون اینکه وارد کلید دیمر شود، مستقیم به لامپ وصل میشود.

لامپی را انتخاب نمایید که قابلیت استفاده با دیمر داشته باشد
دیمر لامپ های ال ای دی(LED)
لامپ های ال ای دی میتوانند با جریان کمتری راه اندازی شوند، زیرا در ساختار این لامپ ها برخلاف لامپ های کم مصرف از گاز استفاده نشده است. بدلیل راه اندازی لامپ های led با ولتاژ 220vAc، نمیتوان آنها را با هر دیمری (دیمرهای Dc) راه اندازی کرد. تنها با دیمر های با خروجی Ac راه اندازی میشوند. بر همین اساس به تشریح عملکرد و انواع دیمرهای الکترونیکی Ac می پردازیم:
- دیمر های الکترونیکی AC با خروجی کاهش ولتاژ
- دیمر های الکترونیکی AC با خروجی کاهش جریان
- دیمر های الکترونیکی AC با خروجی کاهش ولتاژ و جریان
به دلیل راه اندازی لامپ های led از مدارات الکترونیکی و روشن شدن با جریان کم و ولتاژ تعریف شده در طراحی هر لامپ نمیتوان از نوع اول دیمر ها استفاده کنیم لذا با تغییر ولوم ولتاژ کاهش مییابد اما جریان نه و با کم کردن ولتاژ خروجی تا زمانی که ولتاژ خروجی دیمر بیشتر از ولتاژ کار لامپ است لامپ روشن باقی میماند اما مادامی که ولتاژ خروجی دیمر به کمتر از ولتاژ کار دیمر برسد لامپ خاموش میشود و نتیجه میگیریم که در نوع دوم کنترل جریان وجود دارد و میتوان آن ها را برای کنترل نمودن نور لامپ led استفاده نمود.

مزایای استفاده از دیمر
با توجه به کاربردهای فراوان دیمر برای لامپ ال ای دی، هالوژن، رشته ای و سایر لامپها میتوان فهمید استفاده از دیمر مزایای زیادی دارد که در ادامه به بررسی مزیت های آن میپردازیم:
صرفهجویی در مصرف انرژی
اگر شما جز افرادی هستید که صرفه جویی و استفاده درست از انرژی دغدغه شما است. بهترین کار برای صرفه جویی در مصرف انرژی برق استفاده از دیمر است.
وقتی با چرخش پیچ دیمر ولتاژ برقی که به لامپ فرستاده میشود را کاهش میدهید، به میزان قابل توجه در مصرف برق صرفه جویی نمودید. زیرا با کاهش ولتاژ مصرفی میزان انرژی مصرفی و مقدار نور کاهش مییابد.

افزایش طول عمر لامپ
لامپهای با دیمر نسبت به لامپهای بدون دیمر کمتر گرم میشوند، قطعاتشان دیرتر فرسوده میشود و در نتیجه بیشتر هم عمر میکنند. دیمر لامپهای ال ای دی و کم مصرف و رشته ای و smd در بازار موجود است و به جز فلورسنت، دیمرها انواع لامپهای مصرفی را پوشش میدهند.
دوستدار محیط زیست
با کاهش مصرف انرژی، آلودگی های حاصل از تولید برق در نیروگاه ها به حداقل میرسد. لامپ های مجهز به دیمر طول عمر بالایی دارند. در نتیجه نیازی به تعویض آن ها نیست و دورریختن آن ها بسیار محدود است و منجر به آلودگی در سطح زمین نخواهد شد.
تضمین سلامتی انسان
علاوه بر کاهش آلایندههای زیست محیطی، دانشمندان معتقدند با کم کردن نور لامپها مابین زمان غروب تا قبل از خواب، چرخه خواب بدن منظم میشود و کمتر دچار مشکلات بیخوابی میشوید. کاستن تدریجی از نور لامپها اثر غروب خورشید را بر بدن دارد و این اثر با خاموش شدن یکباره لامپها ایجاد نمیگردد.
نصب آسان و ساده
برای نصب این وسیله لازم نیست سیمکشی ساختمان را تغییر دهید. تنها لازم است فیوز را قطع کنید و کلید دیمری را جایگزین کلید معمولی کنید. البته لامپ باید از نوع دیمرپذیر باشد و به طور مثال فلورسنت نباشد.

قیمت مناسب
دیمرهای هوشمند و غیر مکانیکی کمی گرانتر از سایر کلیدها هستند اما دیمرهایی که توسط تولید کنندگان داخلی ارائه میشود هم کیفیت بالاتری دارند هم از قیمت مناسبی برخوردار هستند. بنابراین با تهیه نمونههای داخلی میتوانید از کیفیت بالا و قیمتی مناسب بهرهمند میشوید.
زیبایی دکوراسیون داخلی
بسیاری از نماهای بیرون ساختمان یا محیطهای تجاری با بیشتر شدن سطح نور جذابیت بیشتری پیدا میکنند، اما این مسئله برای اتاقهای خانه و یا رستوران صدق نمیکند. اتاقها و یا کافی شاپ و رستوران با نوری کمتر جذاب بیشتری دارند. قطعا با ورود به کافی شاپها به میزان نور کم آنها دقت کردهاید و متوجه شدید که چه احساس لذت و آرامشی را برای افراد تامین میکند. کلید دیمر در اتاقها نیز احساس آرامش و امنیت ایجاد میکند.
