لامپ های ضد عفونی کننده یو وی با تابش اشعه فرابنفش (UV) و تاثیر بر ماده ژنتیکی میکروارگانیسم ها باعث از بین رفتن سریع آن ها و یا توقف تولید مثل آن ها خواهد شد. لامپ های UV به دو روش میکروارگانیسم ها را از بین میبرند.
دستگاه ضدعفونی کننده UV چیست؟
دستگاه یووی قوی ترین و موثرترین وسیله جهت از بین بردن ویروسها، باکتری، قارچ ها و کنترل عفونت بیمارستانی میباشد. برخلاف اغلب ضدعفونی کنندهها، تشعشع اشعه ماورای بنفش، میکروارگانیسمها را به وسیله اثر متقابل شیمیایی غیر فعال نمیکند بلکه آنها را به وسیله جذب نور توسط خودشان غیر فعال می نماید که باعث واکنش فتوشیمیایی میشود. اشعه مذکور، مواد مولکولی ضروری برای عامل سلولی را تغییر میدهد. چون اشعه uv در دیواره سلول میکروارگانیسمها نفوذ میکند، اسیدهای نوکلئیک و دیگر مواد سلولی حیاتی به وسیله آن اثر، تحت تاثیر قرار میگیرند. در نتیجه، سلولهایی که در معرض این اشعه قرار گرفته اند صدمه دیده و یا نابود میشوند.
برخی از دستگاه تصفیه هوا ضد ویروس مجهز به لامپ UV (از بین برنده انواع ویروس و باکتری) و همچنین اوزن ساز (پاک و استرلیزه کننده بسیاری از محیط ها از جمله بیمارستان ها) میباشند. علاوه بر این فیلتر هپا موجود در دستگاه تا حد زیادی به جذب رطوبت موجود در هوا که ممکن است حاوی ویروس باشد کمک میکند، هرچند کافی نبوده چرا که اگر ویروس روی فیلتر از بین نرود، خود فیلتر به عنوان منشا پخش ویروس تبدیل خواهد شد.

پرتو فرابنفش چیست؟
پرتو فرابنفش (Ultraviolet) نوعی موج الکترومغناطیسی است که طول موجی بلندتر از اشعه ایکس و کوتاه تر از نور مرئی دارد. خورشید، در کنار امواج مرئی و فروسرخ، نور فرابنفش نیز تابش میکند که عمده آن، توسط گاز اوزون موجود در جو کره زمین جذب میشود. امواج فرابنفشی که از جو عبور میکنند؛ طول موج بیشتری دارند و با نور بنفش هم مرزند. اثرات این امواج را میتوان در دستگاه های حمام آفتاب مشاهده کرد.
اجزای سازنده لامپ های ضد عفونی کننده یووی
لامپ های UV مثل لامپ های فلورسنت معمولی، در واقع از دسته لامپ های کم فشار جیوه ای هستند. این لامپ ها دارای فشار کم (کمتر از 10-2 پاسکال) جیوه هستند که بعد از برانگیختگی نور UV منتشر میکنند.
تفاوت لامپ های UV با لامپ فلورسنت معمولی در شیشه های آنهاست. در لامپ های فلورسنت از شیشه های معمولی استفاده میشوند که اشعه UV قابلیت عبور از آن را ندارد، لامپ های ضدعفونی کننده از شیشه های کوارتز ساخته میشوند. در بعضی موارد از شیشه هایی با قابلیت نسبی عبور UV نیز در ساخت لامپ های ضد عفونی کننده استفاده میکنند که به آن شیشه بور بالا (high boron glass) گفته میشود و ساختاری مشابه لامپ های کم مصرف دارند.

انواع لامپ استریل UV-دستگاه ضدعفونی کننده یو وی
لامپ های UVA (طول موج 315 تا 400 نانومتر)
این لامپ ها پرتو های UV با طول موج بالا و انرژی کم تولید میکنند و خود به دو دسته نور سفید و مشکی تقسیم میشوند. لامپ یو وی ای یا لامپ BLB در پزشکی، صنایع داروسازی، واکنش های فتوشیمیایی، تشخیص و تجزیه و تحلیل در صنایع نساجی و مواد شیمیایی، (برای تست، بازرسی و تجزیه و تحلیل در شاخه های مختلف صنعت، به عنوان مثال استفاده جرم شناسی، جمع اوری تمبر و دارو)، تایید آثار تاریخی و سنگهای قیمتی، بانکداری و علم پزشکی قانونی، ( تولید جلوه های ویژه در صنعت سرگرمی، به عنوان مثال در کلوپ های شبانه و صحنه تئاتر و سینما)، نور علامت دهنده (sign lighting) و تست اسکناس مورد استفاده قرار میگیرند.
لامپ های UVB (طول موج 200 تا 315 نانومتر)
مدل لامپ یو وی بی یا لامپ UVB پرتو هایی با طول موج کمتر و انرژی بیشتری نسبت به نمونه قبلی تولید میکنند و به دو دسته باریک و پهن تقسیم میشوند. این مدل لامپ برای درمان اختلالات مزمن پوستی مانند بیماری پوستی پسوریازیس، بیماری پوستیپارا پسوریازیس، بیماری پوستی لک و پیس، بیماری پوستی اگزما، بیماری پوستی لنفوم پوستی و سایر اختلالات پوستی مورد استفاده قرار میگیرند.
لامپ های UVC ( طول موج 100 تا 280 نانومتر)
این مدل لامپ یو وی سی یا لامپ UVC این لامپ ها دارای کمترین طول موج و بیشترین انرژی هستند که برای کشتن یا غیر فعال کردن باکتری، ویروس و دیگر موجودات زنده بسیار ریز ساده و غیر پیچیده مورد استفاده قرار میگیرند. توجه داشته باشید که این نور میتواند از پوست انسان عبور کند و اثرات مخربی برای بدن داشته باشد؛ در نتیجه رعایت نکات ایمنی در زمان استفاده از دستگاه الزامی است. همچنین، پرتوی فرابنفش میتواند باعث فرسایش برخی از فلزات و محصولات پلاستیکی شود.

مزایای سیستم های ضدعفونی با پرتو ماورای بنفش
– تخریب و حذف تمامی میکروارگانیسم های بیماری زا و مقاوم نسبت به کلر تا 99%
– حذف تمام میکروارگانیسم ها در همان لحظه تابش اشعه فرابنفش
– عدم نیاز به تولید، نگهداری، جابجایی و یا ذخیره سازی مواد شیمیایی خورنده سمی یا خطرناک
– حذف جزئی آلاینده های نوظهور مانند NDMA در گندزدایی با اشعه UV
– عدم تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی آب تصفیه شده شامل بو، مزه، طعم، pH و سایر ویژگی ها
– عدم افزایش میزان TDS فاضلای تصفیه شده در گندزدایی با اشعه فرابنفش
– حذف هرگونه اثرات ناشی از باقیمانده گندزداها، که میتواند برای سلامت و حیات انسان و موجودات آبزی مضر باشد
– زمان تماس کوتاه در مقایسه با سایر سیستم های گندزدایی
– راهبری و نگهداری ساده و آسان
– نیاز به فضای کم برای راهبری
عوارض لامپ یو وی
اشعه ماوراء بنفش (UVR) که در بیشتر لامپهای میکروبکش استفاده میشود، هم برای پوست و هم برای چشم مضر است. به همین دلیل لامپهای میکروبکش نباید در تجهیزاتی که به طور خاص در معرض انسان یا حیوانات ساخته میشوند مورد استفاده قرار گیرند.
همچنین تصور میشود که پرتوهای UVC بیشتر سرطانهای پوستی را ایجاد میکنند. قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش میتواند به بینایی شما آسیب برساند و باعث ایجاد مشکلات چشمی مانند آب مروارید، آفتابسوختگی قرنیه، دژنراسیون ماکولا، پتریژیوم و سرطان پوست در اطراف پلک ها شود.

کاربردهای لامپ های ضدعفونی کننده یو وی
اتاق تمیز و یا اصطلاحا Clean Room به فضای ایزوله و پاکسازی شده از آلودگی ها و میکروارگانیسم های محیطی گفته میشود که میزان رطوبت، سرما، گرما و فشار در این محیط با استفاده از تجهیزات و دستگاههای حساس کنترل شده و به واسطه سیستمهای تهویه کننده مطلوب، از ورود و گسترش آلودگی های محیطی ممانعت خواهد شد. اتاق تمیز فاقد کوچکترین آلودگی زیست محیطی بوده و به منظور اهداف تحقیقاتی و تولید محصولات دارویی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. صنایع الکترونیک، صنایع داروسازی، صنایع غذایی، صنایع میکرو الکترونیک و تولید محصولات مرتبط با علوم پزشکی، از مهمترین موارد کاربرد اتاق تمیز به شمار میآیند.
ضدعفونی بیمارستان با لامپ یو وی
تولید کنندگان لامپ های UV قادر به ایجاد اشعه یو وی سی در لامپ های مخصوص ضدعفونی و میکروب کش هستند که اثبات شده است که دارای ضد عفونی کنندگی قدرتمندی هم هستند. لامپ های یو وی سی در بسیاری از برنامه ها مانند آب ، هوا و سطح برای استریل و ضد عفونی یا از بین بردن سریع بسیاری از ویروس ها و باکتری ها مورد استفاده قرار میگیرند. به همین علت ضدعفونی بیمارستان با لامپ یو وی بصورت معمول انجام میشود.
تابش اشعه ماورا بنفش ساطع شده از لامپهای میکروب کش به اینصورت است که اشعه ماورا بنفش به سلولهای میکروارگانیسم ها نفوذ کرده و آنها را غیرقابل دوام ساخته و آنها دیگر قادر به تولید مثل یا آلوده کردن بیماران نیستند. در ضدعفونی بیمارستان با لامپ یو وی معمولا لامپهای ضدعفونی یو وی سی مورد استفاده قرار میگیرد، بخصوص در بخشهای مراقبتهای بهداشتی و بیمارستانها که در بسیاری از مراکز بهداشتی در حال افزایش هستند و از این طریق محافظت بیشتری در برابر عفونت و انتقال اشکالات فوق العاده میکروارگانیسم ها ایجاد میکنند. ضدعفونی بیمارستان با لامپ یو وی، تا 97.7٪ از عوامل بیماری زای مضر در اتاق های عمل را از بین میبرد.

استفاده از دستگاه های یو وی در آرایشگاه ها
برخی بیماری های پوستی و خونی به راحتی از طریق لوازم و ابزارهای آرایشگاهی منتقل میشوند. ایجاد خراش روی پوست میتواند برخی بیماری های خونی را منتقل کرده و بیماری های قارچی و برخی جوش های پوستی هم از طریق شانه، برس و حوله های استریل نشده منتقل شوند.
دستگاه استریل یو وی میتواند کلیه آلودگی ها و میکروب های روی شانه و برس و حوله های استفاده شده را از بین ببرد، به طوریکه در صورت استفاده برای مشتریان دیگر مشکلی ایجاد نشود.
بیماری های مهمتری که در اثر استفاده از وسایل آلوده در ارایشگاه ها ممکن است منتقل شود ایدز، هپاتیت و زگیل هستند که در صورت انتقال جان فرد را به خطر میاندازند، بنابراین لزوم و اهمیت استفاده از دستگاهی جهت استریل کردن لوازم آرایشگاه در دنیای امروز به خوبی احساس میشود و شاغلین در این صنف هزینه کردن در این مورد را باید نوعی سرمایه گذاری برای سلامت خود و مشتریان بدانند.
به همان اندازه که احتمال انتقال بیماری ها بین مشتریان وجود دارد به همان اندازه احتمال انتقال بیماری ها به خود آرایشگر هم وجود خواهد داشت و استفاده از لوازم و وسایل استریل شده این احتمال را به میزان بسیار زیادی کاهش خواهد داد. دستگاه استریل یو وی باید به عنوان یک ضرورت توسط مراکز و ارگان های بهداشتی اعلام و تهیه آن توسط آرایشگرها پیگری شود و آرایشگاهی بدون دستگاه استریل یو وی اقدام به فعالیت نکند.

ضدعفونی سطح در آزمایشگاه ها
آزمایشگاه های تحقیقاتی و آزمایشگاه های دانشگاه باید محیطی استرلیزه را در تمام سطوح و تجهیزات آزمایشگاهی حفظ کنند. این در انواع آزمایشگاه ها از جمله آزمایش پزشکی ، فرآیندهای دارویی ، آزمایشگاه های بیوتکنولوژی و آزمایشگاه های مهندسی زیستی بسیار مهم است. با استفاده از استرلیزه با اشعه ماورا بنفش برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات مانند وسایل، عینک ایمنی و سایر دستگاه ها ، آزمایشگاه ها میتوانند به حفظ محیطی عاری از میکروارگانیسم های آلوده کمک کنند.

حمل و نقل عمومی
میکروارگانیسم های بیماری زا در وسایل نقلیه حمل و نقل به دلیل نزدیکی مسافران در اتوبوس ها، قطارها و هواپیماها بسیار زیاد است. میکروب هایی که از طریق سیستم های تهویه AC خودرو در گردش هستند، میکروب های موجود در هوا را پخش میکنند. به هنگام استرلیزه کردن این سطوح استفاده از لامپ یو وی سی میتواند بسیار کار آمد باشد.

استفاده از لامپ های ضد عفونی در رستوران ها
رستوران هایی که دارای سیستم ضد عفونی کننده اشعه ماورا بنفش هستند میتوانند محیطی بسیار تمیزتر و عاری از عوامل بیماری زای مضر را حفظ کنند. لامپهای ماورا بنفش مورد استفاده در آشپزخانه های تجاری و مکانهای غذاخوری به محافظت از مراجعه کنندگان و کارمندان رستوران در برابر شیوع بیماری و حفظ انطباق با مقررات بهداشت کمک میکند. لامپ های ماورا بنفش در هود آشپزخانه تجاری همچنین از تجمع چربی جلوگیری کرده که خطر آتش سوزی را کاهش میدهد و باعث تمیزتر شدن تجهیزات آشپزخانه میشود.
گندزدایی آب با لامپ ضد عفونی
گندزدایی آب توسط امواج فرابنفش فواید فراوانی دارد؛ برخی از این فواید عبارت اند از:
• امواج فرابنفش (Ultraviolet) بر خلاف مواد شیمیایی مانند کلر، ساختار و ترکیب آب را تغییر نمیدهند.
• فرآیند میکروب کشی و استریل با لامپ UV بدون تغییر pH، رنگ، مزه، بو و دمای آب اتفاق میافتد.
• قیمت لامپ ضدعفونی کننده UV ارزان و روش نصب دستگاه UV آسان است.
