خانه » انواع چراغ ضد انفجار و کاربرد آنها – انواع لامپ ضد حریق

انواع چراغ ضد انفجار و کاربرد آنها – انواع لامپ ضد حریق

نویسنده: raika
اکتبر 30, 2022
بدون دیدگاه

خوب است بدانید که یکی از اصلی ترین مشخصه های همه ی لامپ ها تولید گرمای زیاد می‌باشد. این گرمای زیاد در محیط های صنعتی که دارای تجهیزات و مواد قابل اشتعال می‌باشند خطرناک می‌باشد و ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند. بنابراین برای این مکان ها باید از لامپ های مخصوص استفاده کرد. از این رو قصد داریم شما را با انواع لامپ ضد انفجار و ویژگی های آن آشنا کنیم.

چراغ ضد انفجار به سیستم های روشنایی گفته می‌شود که از هرگونه احتمال جرقه زدن، خرابی و یا ایجاد حادثه در چراغ ها جلوگیری می‌کند، زیرا در برخی از لامپ ها گازهای قابل اشتعالی وجود دارد که می‌تواند مشکل ساز شود. این چراغ ها به گونه ای طراحی شده اند که در زمان اتصال کنتاکتها هیچ گونه جرقه ای بین آنها ایجاد نمی‌شود. حتی در صورتی که جرقه ایجاد شود کمپرس محترق شده به فضای بیرون راه پیدا نمی‌کند و باعث انفجار محیط نمی‌شود.

کاربرد چراغ های ضد انفجار چیست؟

استفاده از چراغ های ضد انفجار در محیط هایی که احتمال وقوع انفجار و آتش سوزی در آن وجود دارد بسیار حیاتی است. کارمندان در این نوع از محیط های کاری دائما در معرض خطر انفجار و آتش سوزی خواهند بود و استفاده از تجهیزات نامناسب در این محیط ها می‌تواند حادثه های جبران ناپذیری را به وجود بیاورد. این مکان ها می‌توانند محیط هایی مانند معادن و یا مکان هایی با احتمال نشت نفت، گاز و بخارات بالقوه انفجاری باشند که شامل موارد زیر است:

پالایشگاه های نفتی و پتروشیمی
پمپ بنزین و سکو های CNG
کارخانه های تولید الکل پزشکی
سکو های نفتی و زغال سنگ
آزمایشگاه های پزشکی
اتاقک های دود آتش نشانی
انبار های کاغذ، رنگ و پوشاک

انواع وسایل و تجهیزات روشنایی می‌توانند حاوی جرقه باشند که به طور بالقوه می‌توانند گازهای قابل اشتعال و منفجره موجود در جو را منفجر کنند. بنابراین روشنایی ضدانفجار به تجهیزات روشنایی اطلاق نمی‌شود که در برابر انفجار مقاوم هستند بلکه این روشنایی ها چراغ هایی هستند که ظرفیت جلوگیری از انفجارهایی که بر اثر جرقه این تجهیزات در محیط های خطرناک رخ می‌دهد را دارند.

چراغ ضد انفجار چگونه ساخته می‌شود ؟

ساخت چراغ های ضد انفجار با چراغ های معمولی کاملا متفاوت است و باید حتما این چراغ ها دارای معتبر ترین گواهینامه ها و استانداردها باشند. همچنین قبل از شروع به فعالیت باید این چراغ ها مورد تست ها و آزمایش های گوناگون قرار بگیرند تا کاربری درستی را ارائه دهند. چراغ ضد انفجار معمولا از یک لنز یا شیشه به شدت مقاوم ساخته می‌شود که درون یک قاب ضخیم فولادی یا آلومینیومی قرار می‌گیرند. به همین دلیل این چراغ ها در شرایط سخت می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند و با جلوگیری از ترک خوردگی از بروز انفجار در مکان های مستعد آتش سوزی یا انفجار جلوگیری کنند.

ویژگی های چراغ های ضد انفجار

چراغ های ضد انفجار نسبت به سایر چراغ ها دوام و ماندگاری بالاتری دارند زیرا این لامپ ها با مواد محکم تری ساخته می‌شوند و در برابر محیط های نامساعد مقاوم هستند. این لامپ ها مانند لامپ های معمولی به راحتی آسیب نمی‌بینند به همین دلیل استفاده از آن ها در مکان های نا امن بسیار مناسب می‌باشد. موادی که در ساختار این لامپ ها استفاده شده است سمی و یا مضر نیستند و هیچ نوع آسیبی را به محیط زیست وارد نمی‌کنند. قابلیت حمل، راندمان بالا و ایجاد گرمای کمتر از دیگر ویژگی های لامپ ضد انفجار است.

انواع لامپ ضد انفجار

چراغ آویز ضد انفجار

چراغ آویز ضد انفجار می‌تواند در معادن، پالایشگاه های نفتی، صنایع پتروشیمی، جایگاه های سوخت و هرجایی که مستعد انفجار است به کار رود. این چراغ های آویز را معمولا برای تامین روشنایی عمومی به کار می‌برند. ساختمان داخلی آنها به این گونه است که ساختاری ضد لرزش دارند و در مکان هایی با لرزش و فرکانس های مختلف می‌توانند به کار روند. سطح حفاظت بدنۀ این لامپ ها IP 66 است و پوشش آن به گونه ای است که برای مدت طولانی دچار خوردگی و زنگ زدگی نخواهد شد.

چراغ دیواری ضد انفجار

چراغ دیواری ضد انفجار همانطور که از نامش مشخص است به صورت دیواری نصب می‌شود. چراغ های تونلی نیز می‌توانند در این دسته قرار گیرند. برای نصب چراغ های ضد انفجار به صورت های مختلف می‌توان از تجهیزات نصب مختلف استفاده کرد به طور مثال در برخی مدل ها، پایه ای لازم است تا چراغ به دیوار نصب گردد.

چراغ ضد انفجار اضطراری

یکی از انواع کاربردی چراغ های ضد انفجار، چراغ ضد انفجار اضطراری می‌باشد. این چراغ ها در مواقعی که جریان برق قطع می شود نیز می‌توانند روشنایی مورد نیاز محیط را تأمین نمایند و فرصت کافی برای فعالیت یا خروج ایمن کارکنان از محیط را فراهم نمایند. همچنین نوعی از چراغ ضد انفجار اضطراری وجود دارد که دارای علائم ورودی و خروجی هستند که برای نشان دادن مسیر در محیط های مستعد خطر استفاده می‌شود.

چراغ قابل حمل یا دستی ضد انفجار

چراغ های دستی ضد انفجار برای ایجاد روشنایی به صورت دستی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در ساختمان آنها معمولا از لامپ های هالوژن، کم مصرف و ال ای دی استفاده می‌شود. این چراغ ها معمولا دارای بدنه ای از جنس آلومینیوم سبک هستند و دسته و قلاب پلاستیکی دارند.

نوع دیگری چراغ دستی ضد انفجار وجود دارد که جهت ایجاد روشنایی برای بازرسی و مشاهده درون تانکر استفاده می‌شود. این چراغ در کلیه صنایعی که دارای مخازن سوخت هستند استفاده می‌شود.

انواع لامپ های مورد استفاده در چراغ های ضد انفجار

چراغ های ضد انفجار در مناطق Zone 1 و 2 استفاده می‌شوند و قابلیت استفاده در Zone 0 را ندارند. از جمله لامپ های رایج مورد استفاده در چراغ های ضد انفجار می‌توان به لامپ های بخار سدیم، بخار جیوه، متال هالید، فلورسنت و ال ای دی اشاره کرد.

لامپ بخار سدیم

این لامپ ها به رنگ زرد می‌باشند و برای روشنایی معابر و مکان هایی که تردد افراد زیاد نیست مناسب می‌باشند.

چراغ های بخار جیوه

رنگ این لامپ‌ها نیز همانند گزینه قبلی به رنگ زرد است. این چراغ‌ها برای روشنایی معابر گزینه مناسب و ایده‌آلی به شمار می‌روند.

لامپ متال هالید

رنگ این لامپ بسیار مایل به سفید است که طبیعی و جذاب به نظر می‌رسد. کلیه اجسام در زیر این نور به رنگ طبیعی خود دیده می‌شوند.

چراغ های فلورسنت

لامپ های فلورسنت کاربرد وسیع و گسترده ای در مناطق مستعد انفجار مثل صنایع نفت و گاز و یا به عنوان روشنایی در تجهیزات آتش نشانی و هشدار دهنده دارند.

لامپ های ال ای دی(LED)

چراغهای LED ضد انفجار دوام بالاتری داشته و گرمای کمتری منتشر می‌کنند که احتمال ایجاد جرقه را کاهش می‌دهد. نصب لامپ های ال ای دی ضد انفجار موجب صرفه جویی در هزینه های بهره برداری و تولید می‌شود.

لامپ ضدانفجار چه تفاوتی با لامپ های معمولی دارد؟

در تجهیزات لامپ های معمولی اتصالات سیم کشی، حباب، سوئیچ ها و … همگی در معرض اتمسفر اطراف می‌باشند و اگر یک جرقه بر اثر تکان سوئیچ ها، گرمای هوا و … در فضای قابل اشتعال ایجاد شود در آن مکان انفجار صورت می‌گیرد. اما در تجهیزاتی که در لامپ ضد انفجار استفاده می‌کنند انفجار به ندرت رخ می‌دهد و هر انفجاری که رخ دهد در داخل همان چراغ اتفاق می‌افتد و در این لامپ ها از تجهیزاتی استفاده شده است که از انتقال هر گونه جرقه ای از داخل لامپ به فضای بیرون جلوگیری می‌کند و مانع از ایجاد خطرات احتمالی می‌شود.

استاندارد محیطهای قابل انفجار

شناسایی و طبقه بندی نواحی یا زون های ضد انفجار و تشخیص درست زون حفاظتی که محصول در آن مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت، در موارد زیر بسیار ضروری بوده و بعنوان پیش نیاز محسوب می‌شود.

در فرایند طراحی کالای ضد انفجار برای تولید کننده
در فرایند بررسی و صدور گواهینامه atex برای آزمایشگاه ضد انفجار و نهاد صدور گواهی ضد انفجار

Zone 0، گاز (Gas)

منطقه انفجاری ای که در آن، گاز قابل انفجار به طور مداوم یا برای مدت طولانی یا به طور مکرر حضور دارد.

Zone 20، غبار (Dust)

منطقه انفجاری ای که در آن یک فضای غبار قابل انفجار به شکل ابر غبار موجود در هوا، بطور مداوم و یا برای مدت طولانی یا به طور مکرر وجود دارد.

Zone 1، گاز (Gas)

منطقه انفجاری ای که احتمالاً بر اساس فعالیت عادی یک اتمسفر گاز قابل انفجار، به وجود می‌آید.

Zone 21، غبار (Dust)

منطقه انفجاری ای که در آن یک فضای غبار قابل انفجار به شکل ابر غبار موجود در هوا، به احتمال زیاد در کار عادی، گاه به گاه رخ می‌دهد.

Zone 2، گاز (Gas)

منطقه انفجاری ای که در آن جو گاز قابل انفجار به احتمال زیاد بر اساس فعالیت عادی به وجود نخواهد آمد، اما در صورت بروز آن، فقط برای مدت کوتاهی وجود خواهد داشت.

Zone 22، غبار (Dust)

منطقه انفجاری ای که در آن یک فضای غبار قابل انفجار به شکل ابر غبار قابل احتراق در هوا ایجاد می‌شود‌، به احتمال زیاد در حالت عملکرد عادی به وجود نمی‌آید، اما در صورت بروز آن، فقط برای مدت کوتاهی ادامه خواهد یافت.

استاندارد چراغ های ضد انفجار

به طور کلی هر وسیله ای و به خصوص وسایل الکتریکی که از استانداردهای ضد انفجار برخوردار باشند، جزو تجهیزات ضد انفجار دسته بندی می‌شوند. نماد نمایش تجهیزات ضد انفجار EX است. استانداردهای مهم و رایج در خصوص تجهیزات و استاندارد چراغ های ضد انفجار ATEX در اروپا و استاندارد NEC در آمریکای شمالی هستند. تجهیزات ضد انفجار بر اساس استانداردهای طراحی و ساخت، نوع سیستم حفاظت در برابر انفجار و محیطی که در آن فعالیت می‌کنند تفکیک می‌شوند که مشخصات این تجهیزات به صورت یک سری علائم اختصاری معمولاً بر روی برچسب آنها نوشته می‌شود.

روش خواندن علامت چراغ ضد انفجار

EX d IIC T3

این یک نشانه گذاری بر روی بدنه یک چراغ ضد انفجار است که به ترتیب زیر خوانده می‌شود.

EX مخفف EXPLOSION PROOF و به معنای ضد انفجار است.
d این حرف به معنای محفظه ضد انفجار است. کلیه تجهیزات الکتریکی چراغ ضد انفجار در این محفظه قرار دارند.
IIC به معنی این است که این چراغ در حضور گاز های گروه IIC کاربرد عملیاتی دارد.
T3 به این معناست که سطح این چراغ در هیچ حالتی بالاتر از 200 درجه نخواهد شد. بنابراین از این تجهیز می‌توان در حضور گازهایی با نقطه خود اشتعالی از 200 درجه به بالا، استفاده عملیاتی کرد.

لامپ های ضد انفجار با محیط زیست سازگارند؟

روشنایی ضد انفجار ضمن صرفه جویی در انرژی، حاوی مواد سمی یا مضر مانند جیوه و سرب نیستند که برای محیط زیست مضر باشند. بنابراین، استفاده از چراغ ضد انفجار به جای وسایل روشنایی سنتی به کسب و کارها امکان سازگاری با محیط زیست را نیز می‌دهد.