لامپ بلک لایت چیست؟ کاربرد + عملکرد + مضرات

لامپ بلک لایت، به طیف خاصی از نور فرابنفش گفته می‌شود که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند، اما با تابش به ترکیبات رنگی خاص که در بسیاری موارد حاوی فسفر هستند، قابل رویت می‌باشند. بلک لایت ها با‌عنوان لامپ فرابنفش، لامپ UV-A و لامپ وود نیز شناخته می‌شوند که به افتخار ولیامز وود، مخترع فیلترهای UV شیشه‌ای این نام را گرفته‌اند. یک چراغ بلک لایت خوب، تقریبا همه طیف آن در گستره UV قرار دارد و نور مرئی آن خیلی کم است.

احتمالا هنگام مشاهده فیلم های پلیسی و جنایی، لامپ های بنفش یا آبی که کارآگاهان برای کشف مدارک و شواهد جرم استفاده می‌کنند را دیده اید. این لامپ ها از جمله لامپ های تخصصی هستند که بلک لایت نام دارند. امروزه لامپ ها به متنوع ترین و پرکاربردترین لوازم روشنایی تبدیل شده اند. برخی از آنها تنها یک لامپ معمولی برای مصارف روشنایی نیستند و برای مصارف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. لامپ بلک لایت یکی از این لامپ هاست که دارای ساختار و کاربرد خاص و منحصر به فرد می‌باشد.

دلیل درخشیدن اجسام در نور بلک لایت

این لامپ از طریق تولید نور UV-A یا نور ماورا بنفش گرید A که چشم انسان قادر به دیدن آن نیست کار می‌کند. زمانی که اجسام زیر این می‌درخشند، در واقع در معرض نوری قرار گرفته اند که در واکنش به این تشعشع، ساطع شده‌اند. در واقع چیزی که باعث درخشیدن اجسام زیر این نور می‌شود، وجود مواد درخشان یا فسفری است. دندان و ناخن بصورت طبیعی دارای فسفر هستند، همچنین در بسیاری از مواد شوینده لباس وجود دارد، که این امر باعث می‌شود تا لباس های سفید، سفیدتر دیده شوند.

چرا به بلک لایت، نور سیاه می‌گویند؟

پرتو فرابنفش برای چشم انسان قابل مشاهده نیست؛ رنگ حباب این لامپ سیاه است که این منبع روشنایی را به بلک لایت معروف کرده، بسیاری از بلک لایت ها نیز مقداری نور ماوراءبنفش ساطع می‌کنند. که این نوربنفش به شما این امکان را می‌دهد که متوجه بشید لامپ روشن است و این برای جلوگیری از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور ماوراءبنفش، که می‌تواند به چشم و پوست شما آسیب برساند، بسیار حائز اهمیت است.

لامپ بلک لایت چه لکه‌هایی را نشان می‌دهد؟

مایعات بیولوژیکی

بازرسان صحنه جرم با استفاده از لامپ سیاه لکه‌های خون خشک شده و یا پاک‌شده را به راحتی تشخیص می‌دهند. زیرا اغلب مایعات بیولوژیکی حاوی مولکول‌های فلورسنت هستند که در اثر برخورد نور فرابنفش به آن‌ها، در تاریکی می‌درخشند.

شوینده های لباس

برخی از تولید کنندگان مواد شوینده لباس، درون مواد شوینده ی خود فسفر اضافه می‌کنند. زیرا فسفر باعث می‌شود که لباس های سفید، بسیار تمیز تر و درخشان تر دیده شوند. زمانی که شما لباس های خود را شسته اید و با چشم عادی و غیر مسلح به آن ها نگاه می‌کنید، لکه ای را روی لباس مشاهده نخواهید کرد. اما اگر آن ها را زیر نور لامپ های سیاه یا بلک لایت قرار دهید، لکه های آبی رنگ را می‌توانید روی آن ها مشاهده کنید.

جوهر نامرئی

جوهر نامرئی ساخته شده از آب لیمو در اثر تابش نور فرابنفش لامپ های بلک لایت به راحتی قابل مشاهده‌ است.

کاربردهای لامپ بلک لایت

لامپ های بلک‌لایت یکی از پرکاربردترین و البته جالب ترین محصولات به شمار می‌رود. این محصول همان طور که از اسم آن مشخص است، تیره رنگ بوده و کاربردهای جالبی دارد. شناسایی عقرب‌ها، پروژه‌های علمی، برطرف کردن نشتی در دستگاه‌های تهویه هوا، تشخیص آلودگی ذرات، آموزش‌های ضدتروریست، بازرسی محصولات روزانه، عکاسی، تابش‌دهی به الماس برای شفافیت بیشتر، احراز هویت و عضویت، اثبات مالکیت با جوهر و نور سیاه، کاربردهای صنعتی، صنایع سرگرمی و ملزومات جشن‌ها، برای کشف جعل عتیقه ها و… همگی از کاربردهای لامپ های بلک لایت است. نحوه به کار بردن لامپ بلک لایت در برخی از این موارد به شرح زیر می باشند.

نظافت هتل و رستوران:

در هتل‌ها و رستوران‌ها برای تمیز کردن محیط و به خصوص شستشوی ظروف از لامپ UV استفاده می‌شود. لامپ بلک لایت باکتری‌ها و کپک‌های موجود در محیط را که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند، نشان می‌دهد.

محکمه‌های قضایی:

صحنه جرم با استفاده از لامپ سیاه بررسی می‌شود، چرا که در اثر تابش نور سیاه می‌توان مو، ناخن و بزاق دهان را به راحتی پیدا کرده و برای تشخیص متهم از آنها استفاده کرد.

جعل مدارک و چاپ اسکناس:

در سازمانها و موسسات مختلف، صرافی ها و بنگاه های معاملاتی، فروشگاه ها و… از نور فرابنفش ساطع شده از لامپ های بلک لایت برای تشخیص اسکناس ها و اوراق بهادار، مدارک و اسناد جعلی و غیرقانونی استفاده می‌کنند. همچنین به دلیل اینکه بیشتر رنگ های نقاشی دارای فسفر می‌باشند، برای تشخیص آثار هنری جعلی تقلبی و بررسی کیفیت این آثار از نور بلک لایت استفاده می‌شود.

پیدا کردن حیوانات گمشده:

بسیاری از دوستداران حیات وحش و محیط بانان با استفاده از این لامپ می‌توانند محل حضور و حرکت حیوانات را شناسایی کنند. چرا که نور این لامپ با تابش به مو هر یک از حیوانات آن را درخشان تر نشان می‌دهد. به همین دلیل به راحتی می‌توان آثاری از حیوان را با کمک این لامپ پیدا کرد.

تبلیغات:

برای بهتر دیده شدن تبلیغات، در پرینت‌های دیجیتالی از لامپ UV استفاده می‌شود. صفحه نمایش‌های بزرگی که در خیابان یا استادیوم‌های ورزشی نیز قرار داده می‌شوند، دارای لامپ بلک لایت هستند.

جلوه های ویژه سالن های نمایش و مهمانی ها:

یکی دیگر از کاربرد های متعدد بلک لایت، مربوط به صحنه آرایی و ایجاد جلوه های هنری ویژه می‌باشد. توسط نور این لامپ ها می‌توان جلوه های چشم نواز و زیبایی را برای سالن های نمایش و تالار ها و مراسم های مهمانی ایجاد کرد.

صنعت پزشکی:

متخصصان زیبایی و پوست از نور سیاه برای تشخیص یا درمان مشکلات پوستی استفاده می‌کنند.

نور پردازی اتاق گیمینگ با بلک لایت:

در اتاق های گیمینگ می‌توان به وفور نمونه های مختلفی از لامپ های سیاه را مشاهده کرد. این کار باعث زیبایی و هیجان بیشتر محیط می‌شود.

مضرات لامپ بلک لایت

نورهای فرابنفش موجود در لامپ‌های بلک لایت اساساً به لایه‌های داخلی پوست افراد نفوذ می‌کنند و در نتیجه افراد اگر مدت‌ زمان بسیاری در معرض نور این نوع لامپ‌ها قرار گیرند، ممکن خواهد بود به انواع مختلف بیماری‌های پوستی و حتی سرطان پوست دچار شوند. امواج منتشرشده و خروجی این نوع لامپ به‌طورکلی به DNA فرد آسیب خواهد رساند و همچنین سبب کاهش یا از بین رفتن ویتامین A موجود در بدن و پوست می‌شود.

از دیگر مضرات نور لامپ بلک لایت می‌توان به کاهش کلاژن سازی پوست و در نتیجه پیری زودرس اشاره نمود و در ضمن قرارگیری طولانی‌مدت در مقابل نور و روشنایی این نوع لامپ می‌تواند منجر به آسیب‌های گوناگون به چشم افراد شود و بیماری آب‌مروارید را در چشم افراد به وجود آورد.

انواع لامپ بلک لایت

چراغ بلک لایت انواع مختلفی دارد. لامپ‌های رشته‌ای، لامپ‌های فلورسنتی، لامپ کم مصرف بلک لایت، دیودهای ساطع‌کننده نور (LED)، لیزر و لامپ بخار جیوه در این دسته قرار می‌گیرند. لامپ‌های رشته‌ای نور ماورابنفش کمی تولید می‌کنند بنابراین بلک لایت آنها ضعیف است.
برخی از آنها فیلترهای ساده‌ای روی منبع نور دارند که فقط اجازه عبور طول موج‌های فرابنفش را می‌دهد. این نوع حباب یا فیلتر، نوری با رنگ آبی کمرنگ مایل به بنفش تولید می‌کنند بنابراین آنها را BLB یا نور سیاه آبی می‌نامند.

لامپ بلک لایت ال ای دی بهتر است یا فلورسنت؟

لامپ های بلک لایت در دو نوع فلورسنت و ال ای دی(LED) در دسترس هستند. تا همین اواخر، چراغ‌ های بلک لایت فلورسنت گزینه اصلی بودند، اما با پیشرفت سریع در فناوری LED، چراغ‌های بلک لایت LED بهترین گزینه است. البته قیمت لامپ های بلک لایت ال ای دی از فلورسنت بالاتر است.

برخی از مزایای چراغ های UV LED عبارتند از:

راندمان بالاتر: لامپ های بلک لایت LED معمولاً 1.5 تا 3.0 برابر کارآمدتر از نورهای سیاه فلورسنت هستند.

طول عمر بیشتر: لامپ های سیاه LED بیست و پنج هزار ساعت یا بیشتر دوام می‌آورند و مانند یک لامپ فلورسنت نمی‌سوزند، خروجی نور UV آنها به مرور زمان کاهش می‌یابد. نورهای سیاه فلورسنت معمولاً فقط 5000 ساعت دوام می‌آورند و به طور ناگهانی از کار می‌افتند.

بدون جیوه یا مواد خطرناک: بلک لایت های ال ای دی، جیوه یا سایر مواد خطرناکی که معمولاً در لامپ های فلورسنت وجود دارند را ندارند. در نتیجه، نیازی نیست نگران شکستن تصادفی لامپ بلک لایت LED باشید و مجبور به انجام هر گونه کار خاصی برای پاکسازی باشید.

رابطه لامپ بلک لایت و فلورسنت

برای بیان رابطه لامپ بلک لایت و لامپ فلورسنت در ابتدا باید کمی با نحوه ی کار لامپ فلورسنت آشنا شوید. در لامپ مهتابی یا فلورسنت، با اعمال ولتاژ به سر مختلف لامپ، گاز هایی که درون لامپ فلورسنت وجود دارند، داغ شده و بخار ایجاد می‌کنند. این بخار تولید شده، جیوه ی درون لامپ را تحریک می‌کند و باعث می‌شود که فسفر به فلورسنت تبدیل شود. در نتیجه ی تمام این موارد نور تولید خواهد شد.

بخار جیوه ای که در قسمت داخلی لامپ ها وجود دارد، برای انسان بسیار خطرناک است. به همین سبب باید مراقب بود که این لامپ ها شکسته نشوند. لامپ UV شباهت زیادی به لامپ های فلورسنت دارند و تنها تفاوتشان مربوط به رنگ لوله های شیشه و وجود نداشتن پوشش فسفر دار درون لوله ها می‌باشد.