علت چشمک زدن لامپ LED و راهکارهای رفع آن

چشمک زدن یا سوسو زدن لامپ ال ای دی

با توجه به رشد نسل روشنایی در جهت کاهش مصرف برق، لامپ های LED جایگزین لامپ های رشته ای پرمصرف شدند. در اکثر خانه ها، ادارات و … از این لامپ ها استفاده می شود. یکی از مشکلاتی که برای لامپ های ال ای دی ممکن است به وجود آید سوسو کردن یا به اصطلاح چشمک زدن آنهاست. اما علت بروز این مشکل چیست؟ در ادامه بررسی خواهیم کرد.

در لامپ های LED روشنایی به روش تخلیه الکتریکی گازی حاصل می گردد. با عبور جریان الکتریکی، اتم های جیوه، تحت تاثیر قرار گرفته و اشعه ماورا، بنفش تولید می شود. با برخورد پرتوهای ماوراء بنفش به فسفر موجود در لامپ، نور مرئی ایجاد می گردد.

علت چشمک زدن لامپ LED چیست؟

سوسو زدن و یا چشمک زدن لامپ که به آن فلیکرینگ نیز می گویند، مشکلی است که ممکن است برای تمامی لامپ ها پیش بیاید. این مشکل در واقع به گونه ای است که تغییرات خیلی سریعی در میزان روشنایی لامپ ها ایجاد می شود. این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و شدت آن هم متغییر باشد.

برای جلوگیری از بروز این مشکل، شما باید ابتدا دلیل چشمک زدن لامپ LED را پیدا کنید. همچنین قبل از پیدا کردن دلیل باید وضعیت لامپ خود، زمان چشمک زدن و سایر اجزا داخل مدار مانند ترانسفورماتور، دیمر، کلید، سنسور و.. را هم در نظر بگیرید. به صورت کلی می توان دلایل زیر را به عنوان رایج ترین ریشه این مشکل عنوان کرد:

ترانسفورماتور ها
سیم کشی غیر صحیح
کلید های چراغ دار
مشکل با دیمر ها
سنسور حرکتی غیر سازگار
ترانسفورماتور ها
معیوب بودن و یا بی کیفیت بودن لامپ

چشمک زدن لامپ LED به دلیل مشکل ترانسفورماتور

لامپ هایی که در ساختار خود از ترانسفورماتور استفاده کرده اند، ممکن است به دلایل مختلف همچون کیفیت ترانسفورماتورها و میزان ولتاژ خروجی دچار نوسان در این قطعه شوند. در نتیجه منجر به سوسو زدن لامپ شود.

راهکار:

به منظور رفع این مشکل درصورتی‌ که از ترانسفورماتورهایی که دارای خروجی نوسان نامناسب هستند یا ترانسفورماتورهای قدیمی استفاده می‌کنید، باید آن‌ها را با مدل‌های جدید موجود در بازار که مخصوص لامپ‌های LED هستند جایگزین کنید.

سیم کشی اشتباه (جابجایی فاز و نول)

سیم کشی درست به گونه ای است که سیم نول به طور مستقیم به لامپ متصل و سیم فاز را، ابتدا به کلید برق وصل کرده و فاز برگشتی به لامپ متصل می‌شود.
اگر روش صحیح در سیم کشی، رعایت نگردد و فاز به صورت مستقیم، به لامپ متصل شود، لامپ کم مصرف، عملکرد صحیحی نخواهد داشت و شروع به سوسو زدن یا چشمک زدن می کند.

راهکار:

برای سیم کشی لامپ، همواره از سیم هایی با رنگ استاندارد استفاده نمایید. سیم قرمز، همیشه به عنوان سیم فاز در نظر گرفته می شود و باید به یکی از پایانه های کلید وصل گردد.

سیم برگشتی از کلید نیز، باید به رنگ قرمز باشد. برخی از افراد، سیم برگشتی فاز از کلید به لامپ را، قهوه ای رنگ انتخاب می کنند. سیم آبی نیز، در استاندارد سیم کشی، سیم نول می باشد. سیم نول، باید به صورت مستقیم، به لامپ متصل شود.

از این رو، اگر علت چشمک زدن لامپ کم مصرف، سیم کشی نادرست باشد، چاره ای به غیر از این که، سیم فاز و نول را با هم جا به جا کنید، نخواهید داشت.

استفاده از دیمر در مدار لامپ ال ای دی

دیمر یک مدار الکترونیکی است که روشنایی یک لامپ را تغییر می‌دهد. معمولا دیمرهای قدیمی نیاز به حداقل بار برای تنظیم روشنایی لامپ دارند. ناسازگاری لامپ و دیمر باعث چشمک زدن لامپ در حالت خاموش می‌شود.

راهکار:

موقع خرید لامپ ال ای دی یا کم مصرف دقت کنید که قابلیت اتصال به دیمر رو داشته باشد. اگر با وجود دیمر لامپ ال ای دی یا لامپ کم مصرف شما چشمک می‌زند بهتر است کلید دیمر را باز کنید و به جای آن از کلید تک پل استفاده نمایید.

سنسور حرکتی ناسازگار و نا مناسب

از دیگر دلایل چشمک زدن لامپ LED استفاده از سنسور حرکتی نامناسب است. سنسورهای حرکتی، سنسورهای مادون قرمز یا IR هستند که از دو عدد ال ای دی مادون قرمز فرستنده و گیرنده تشکیل شده اند.
در صورتی که مانعی، بین نور ارسالی و دریافتی قرار گیرد، سنسورهای حرکتی، کوچکترین حرکت را تشخیص داده و لامپ متصل را روشن می‌کنند. بدین جهت اگر فرستنده و گیرنده مادون قرمز، کار خود را به درستی انجام ندهند و مرتبا، در حال تشخیص حرکت باشند، لامپ متصل به چراغ، شروع به چشمک زدن خواهد کرد. این سنسورها باید با کمترین میزان بار، کار کنند.

راهکار:

رای رفع این مشکل از بار سنسور ها کم کنید و یا یک رله، سوئیچ در مسیر مدار نصب شود. رله سوئیچ، نوسان جریان در ورودی خود را، در خروجی کنترل خواهد کرد، بنابراین چشمک زدن چراغ یا لامپ برطرف خواهد شد.

چشمک زدن لامپ کم مصرف به دلیل وجود کلید چراغ دار

اگر کلید برق شما از آن‌هایی است که یک لامپ کوچک درون خود دارد می‌تواند عامل این مشکل باشد. این لامپ کوچک به منظور تشخیص راحت‌تر مکان کلید در تاریکی، تعبیه شده است.

چراغ این کلیدها دارای مقاومت بزرگ است که باعث می‌شود جریان کمی عبور کند اما همین جریان کم باعث می‌شود تا مدار لامپ فعال باشد و باعث سوسو زدن لامپ می‌شود.

راهکار:

اگر علت چشمک زدن لامپ کم مصرف شما این مورد است، در این موارد باید از کلید های بدون لامپ استفاده کنید. در صورتی که قصد تغییر کلید را ندارید، قاب کلید خود را به‌وسیله‌ی یک‌فاز متر بازکنید و لامپ داخل کلید را بیرون بکشید یا یک‌رشته از سیم‌های لامپ داخل کلید را قطع کنید.

ایراد در عملکرد خازن

مدار داخلی لامپ کم مصرف، یک مدار یکسوساز است که از تعدادی دیود، خازن و ترانزیستور تشکیل شده است. این مدار، نقش یکسوسازی جریان متناوب AC و تبدیل به جریان مستقیم یا DC را بر عهده دارد. جریان مستقیم DC، جریانی است که فقط در یک جهت می تواند، انتقال پیدا کند.

برای عملکرد صحیح در لامپ کم مصرف، مقدار ولتاژ خازن های مدار یکسوساز، باید به مقداری باشد که خازن شارژ شود. بعد از این که لامپ، شروع به روشن شدن کرد، خازن دشارژ می شود.

راهکار:

زمانی که خازن، معیوب باشد، ولتاژ به اندازه کافی، بر روی خازن قرار نگرفته و خازن، به اندازه خیلی کمی، شارژ می شود. در نتیجه، ولتاژ بر روی المان های دیگر مدار تخلیه شده و خازن، دوباره شروع به شارژ شدن مجدد می کند. این شارژ و دشارژ سریع در خازن، علت چشمک زدن لامپ کم مصرف است. برای رفع این مشکل باید از خازن با کیفیت و استاندارد در مدار لامپ استفاده شود.

اتصالی کلید و پریز برق

بروز اتصالی های کوچک در کلید برق و یا وجود آب و رطوبت در کلیدها که معمولا در کلیدهای سرویس های بهداشتی و حمام ها رخ می دهد، می تواند، علت چشمک زدن لامپ کم مصرف باشد. همچنین استفاده از چسب برق باعث بروز این مشکل می‌شود، زیرا پس از مدتی چسبندگی خود را از دست داده و موجب اتصالی می‌شود.

راهکار:

رایج ترین دلیل نشتی آب به داخل کلید و پریز این است که در زمان سیم کشی برق ساختمان از کلید و پریزهای محافظ دار مخصوص محیط های مرطوب همچون حمام، آشپزخانه و حیاط استفاده نمی شود. این نوع کلید و پریزها به محافظ های IP44 محافظ هستند که در صورت اتصالی و نشتی آب به صورت خود به خود برق را قطع می کنند.

در صورتی که اتصالی کلید ناشی از چسب برق است، استفاده از کانکتور یا ترمینال، جایگزین مناسبی برای اتصال سیم ها در داخل کلید است.

شل بودن لامپ در سرپیچ

لامپ هایی که به خوبی در جایگاه خود محکم نشده‌اند یا پروسه نصبشان با دقت کامل نشده، ممکن است اتصالات ضعیفی را در تماس با برق برقرار کرده و در نتیجه هنگام روشن شدن چشمک بزنند.

راهکار:

با اتصال درست و محکم لامپ به سوکت یا سرپیچ این مشکل به خودی خود حل می‌شود. اگر چنین چیزی در رابطه با یک لامپ فلورسنت اتفاق افتاد، سعی کنید که لامپ را به خوبی در پایه های ثابت بچرخانید تا از تماس کامل پین فلزی با انتهای لامپ مطمئن شوید.

معیوب و بی کیفیت بودن لامپ

در صورتی که تمامی موارد گفته شده مورد بررسی قرار گرفت و همچنان مشکل سوسو زدن لامپ برطرف نشد، قطعاً مشکل از خود لامپ است. معمولاً کیفیت لامپ ها و معیوب بودن آن ها ممکن است سبب ایجاد چنین مشکلاتی شود که برای برطرف کردن این مشکل باید لامپ را تعویض کرد و از لامپ های باکیفیت تر استفاده نمود.

دلایل چشمک زدن لامپ ال ای دی (LED) در حالت روشن

پایین بودن کیفیت یا نزدیک شدن پایان عمر لامپ ال ای دی منجر به سوسو زدن لامپ در حالت روشن می‌شود. زمانی که لامپ در پایان عمر خود قرار می‌گیرد، ظرفیت خازن خود را از دست می‌دهد و میزان نور آن کاهش می‌یابد و در نتیجه باعث خراب شدن لامپ ال ای دی می‌شود.

اما اگر لامپ به تازگی خریداری شده و دچار مشکل چشمک زدن شده است؛ این مشکل به علت استفاده از قطعات نامرغوب مانند منبع تغذیه و بردهای ضعیف و بی کیفیت از سوی کمپانی‌های تولیدکننده است که منجر به سوختن تعدادی از قطعات داخلی لامپ مانند خازن‌ها، فیوز، مقاومت‌ها، آی سی و… می‌شود.

عوارض چشمک زدن لامپ ها برای سلامتی انسان

به طور کلی چشمک زدن لامپ های ال ای دی به دو نوع مرئی قابل مشاهده با چشم و چشمک زدن نامرئی یا غیرقابل مشاهده با چشم تقسیم می‌شود.

1- چشمک زدن مرئی

چشمک زدن مرئی پدیده ای است که توسط چشمان ما در زمانی که خروجی نور از یک منبع مشخص به سرعت تغییر کند دیده می شود، و برای سلامتی انسان‌ بسیار خطرناک است.

در زمان چشمک زدن، لامپ‌ها در فرکانس‌هایی بین 3 تا 70000 قرار دارند که در صورت قرار گرفتن انسان در مجاورت این لامپ‌ها احتمال وقوع تشنج‌های صرع در افراد پیش می‌آید. به این علت که بیشترین محدوده وقوع تشنج‌های صرع در محدوده فرکانس‌های 15 تا 20000 است.

2- چشمک زدن نامرئی

این پدیده همانند چشمک زدن مرئی می‌باشد با این تفاوت که توسط چشم انسان قابل رویت نیست و به صورت پنهان رخ می‌دهد و نیز شامل عوارضی مانند سرگیجه، میگرن، سردرد‌های مزمن و اختلالات عصبی می‌شود.

برای مصون ماندن از خطرات چشمک زدن لامپ و جلوگیری از بالفعل شدن این خطرات بالقوه می‌بایست لامپ‌های استاندارد و مرغوب خریداری شود. در صورت وقوع چشمک زدن لامپ‌ها، نسبت به رفع مشکل آن‌ها اقدام شود تا از خطرات ذکر شده ایمن بمانیم.